Bəlkə də bizim region üçün yeni trend GPS və dronların aqrobiznesdə tətbiqidir, amma dünya üçün bu dünənki reallıqdır artıq. Bu gün fermerlərin başqa qayğıları var. Günümüzün aqrosektorunda mövcud trendləri bunlardır:
1-ci trend: Kooperativlər
Bizdə kooperatvilərlə bağlı qanun hələ də qəbul edilməyib bildiyim qədər qardaş Türkiyənin iqtisadiyyatı kooperativlər sayəsində çox inkişaf elədi. Bəlkə də bizdə 90-cı illərdə kooperativlərlə bağlı pis təcrübə olduğu üçün belədir. Çox təəssüf ki insanlarımız bir-birinə güvəni itirib. Halbuki elimiz bireyrdə dağ oynadar yerindən deyiblər. Bir kooperativdə birləşən fermerlər birlikdə texnika, gübrə, əkin materialları ala bilərlər. Daha böyük ərazi üçün daha çox kredit əldə edə bilərlər. Birlikdə daşınma, maketinq, satış da asan və ucuz olar. Məsələn bir kooperativdə birləşən fermerlər öz məhsullarını daha yaxşı qablaşdırıb, sertikatlaşdırıb baha sata bilərlər. Xaricdə kooperativlər qiymət siyasətinə, yatırımlara, təhsilə də təsir edə bilirlər.
2-ci trend: Fərqli əkin.
Bu sözü düz tərcümə edə bilmədim. Amma demək istədiyim budur: Adətən yerli fermerlər qarğıdalı, buğda, günəbaxan əkirlər. Bunlarla eksporta çıxmaq çətin məsələdir. Sentnerimiz az, məhsullarımız Avropadan geridə.
Məsələn: lobya, mərcimək, noxud. Bu məhsullar üçün böyük sahələr lazım deyil, bütün məhsulu eksporta göndərmək olar. Bəlkə də sovet dövründə bəzi toxumları Azərbaycanda əkmək mümkün deyildi, amma iqlim dəyişikliyi əkinçiliyə təsirsiz ötüşmür.
3-cü trend: Autsors
Sadə bir misalla izah etsək, bir şirkət qurursunuz. Yerli kooperativ və fermerlərin məsələn mühasibat işlərini görürsünüz. Yaxud fermerlərə hüquq məsləhəti xidməti göstərin. Bu olur autsors. Vəya texnikalara qulluq edən vəya icarəyə verən şirkət də qurmaq ağıllı işdir.
4-cü trend: Texnologiya
Əhali artdığı üçün ərzaq təminatçıları daha çox məhsul əldə etmək üçün GMO-dan əl çəkmək istəmirlər. Məhsulları daha verimli əldə etmək və uzun müddət saxlaya bilmək üçün texnologiyalara hər zaman ehtiyac olacaq.
5-ci trend: Yeni bazarlara
EXPORT Azərbaycanın çox yerini gəzmişəm. O bölgələr ki, məhsulunu eksport edir, oralar çox zəngin yaşayır. Məsələn, Quba, Göyçay, Şəmkir insanı məhsullarını Rusiyaya eksport edə bilmək ənənəsinə sahibdir. Amma daha yaxşı bazarlar da mövcuddur. Məsələn, Avropa Birliyi böyükdür, orda məhsullarınızı daha baha sata bilərsiniz. Mən Avropada göbələyin qiymətini görəndə dəhşətə düşmüşdüm. Çin çox böyük bazardır. Onlar GMO-suz məhsul tələb edirlər. Bizdən Çinə gedib mal gətirən çoxdur. Orda bazarı tutmaq çətin olmayacaq yəqin ki. Afrikada ət istehlakı böyük templərlə artmağa başlayıb. Asiyada şəhərləşmə sürətlənir və yerli əhali düyüdən başqa da qidalar tələb edir artıq. İqlimləri isə bir çox əkinə şərait yaratmır.
6-cı trend: Biznesi Avropa Birliyinə uyğunlaşdırmaq
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi yerli fermerlərin kifayət qədər qayğısı olduğu üçün onun məhsullarını Avropa bazarına çıxarmaq kimi çox sənəd-sertikat tələb edən işlərlə məşğul olması çətindir. Bir şəkildə aqrobiznesmenlərə yardım etmək üçün azpromo kimi fondlar işlər görürlər sağolsunlar. Amma daha çox məhsulu eksporta göndərmək üçün potensial var.
7-ci trend: Xammal yox brend satmaq
Tutaq ki, fermersiniz və günəbaxan əkirsiniz. Bu günəbaxanı tonla satmaqdansa məsələn günəbaxan yağı istehsal edib satmaq daha gəlirli işdir. Yaxud atıqlardan nə isə istehsal eləmək də yaxşı kirdir. Bloqumuzda yun artığından gübrə istehsalı barəsində video yerlışdirmişdik. (Aqroekspert.az)
Tətbiqimizi yükləyə bilərsiniz
