Bağçaya gedən uşaqla getməyən uşağın fərqi varmı? Yeniavaz.com saytı xəbər verir ki, ekspert Şəbnəm Əliyevanın fikrincə, bağçaya gedən uşaq daha fəal olur: "Fiziki, əqli cəhətdən yaxşı inkişaf edir, özünə inamlı olur, nitqi inkişaf edir, kollektivə öyrəşir, bir çox sevmədiyi yeməklərin adlarını öyrənir, evdə heç yemədikləri yeməkləri bağçada qrup halında əyləncəli şəkildə yeyirlər. Uşaq bağça mühitində paylaşmağı öyrənir, əvvəl uşaqlar elə bilir ki, hər şey onlara alınmalıdır, amma bağça mühiti onlara paylaşmağı, bölüşməyi öyrədir. Dostlaşırlar- dostları ilə daha çox ünsiyyətdə olurlar. Onlarla daha çox zaman keçirmək istəyirlər. Hətta bağçaya öyrəşən uşaq həftə sonu anasına sual verər ki, "bağça nə vaxt açılacaq". Bağçaya getməyən uşaq isə özünə qapanıq olur, ünsiyyətə az girirlər, yeni mühitə gec adaptasiya olurlar. Kiçik yaşlı uşaqlar qonaq gedəndə evə qonaq gələndə analarından ayrılmaq istəmirlər".
Onun fikrincə, əhatə olunduğu mühit uşağın inkişafına birbaşa təsir edir: "Bağça yaş dövrünə gəldikdə uşaqların beyninin inkişafı üçün artıq xüsusi mərhələ başlayır. Məsələn, 3 yaş dövründə dilin imkanları həddən artıq inkişaf dövrünü başlayır. Dilin inkişafı üçün xüsusi bir zəmin yaranır. Uşağın lüğət ehtiyatı artır, ünsiyyətə meyli çoxalır. Eyni zamanda, mən obrazı formalaşır. Məktəbə qədərki dövrdə uşağın nitqi xüsusi ilə şifahi nitqi daha sürətli inkişaf edib zənginləşir. Lüğət ehtiyatı artır. O, ana dilini qrammatik qanunları əsasında danışmağa başlayır. Məktəbəqədərki dövrdə uşaqların nitqi ünsiyyət vasitəsi kimi inkişaf edir, özüdə bu ailədə bağçada yaxın adamlarla onu əhatə edənlərlə ünsiyyət zamanı olur. Məktəbə qədər dövrdə uşağın yiyələndiyi nitq formalarından biri də izahlı nitqdir. Məsələn, uşaq bu nitqlə oyunun məzmunun yoldaşlarına izah edir. Rabitəli nitqin bir forması olan izahlı nitq uşağın həyat fəaliyyətində böyük əhəmiyyətə malikdir.
Eqosu yüksək olan aqressiv olan ərköyün uşaqlar bağça mühitində paylaşmağı, dostlaşmağı öyrənirlər. Evdə valideyn nə qədər uşağın suallarına cavab versədə uşaq onunla razılaşmır. Daha geniş cavab gözləyir. Evdə uşaq yaxşı hərəkət edəndə valideyn nə qədər ona "ağıllı balam", "sağ ol" desədə bağçada müəllimlərinin onu həvəsləndirməsi "afərin" deməsi fərqli nəticə verir. Məlum olduğu kimi, bağça yaşlı uşaqların əsas aparıcı fəaliyyət növü oyundur. Bu yaş dövründə uşaqlar öz vaxtlarının çoxunu oyunda keçirirlər.
Adətən, məktəbəqədər yaş dövrünü üç yarımdövrə ayırırlar: kiçik bağça yaşı dövrü (3-4 yaş), orta bağça yaşı dövrü (4-5 yaş) və böyük bağça yaşı dövrü (5-6 yaş). Bu dövdə süjetli oyunların inkişafı sürətlənir, rolların mənilsənilməsi imkanları genişlənir. Üç-altı yaş ərzində uşaq oyunları əşyavi-manipulyativ və simvolik xarakterdən süjetli-rollu qaydalı oyunlara qədər inkişaf yolu keçir. Bütün bunlar uşağın həyatında mühüm rol oynamaqla, onun tələbatını ödəməklə yanaşı, yaşlılarla ünsiyyət saxlamaq, həyatı başa düşmək, ətrafdakıları təqlid etmək, bu yolla bir növ gələcək həyata hazırlaşmaq işində mühüm vasitəyə çevrilir. Oyun fəaliyyəti uşağın psixi inkişafında əsaslı dəyişikliklə gətirib çıxarır. Oyun şəraitində və onun köməyi ilə uşaqlarda diqqət, qavrayış, xüsusilə müşahidəçilik, hafizə, təfəkkür və təxəyyülün inkişafı üçün əlverişli şərait yaranmış olur. Bununla yanaşı, olaraq didaktik oyunlardan istifadə edilməsi uşaqlarda nitqin inkişafı, nitq qüsurlarının aradan qaldırılması işində də əsaslı rol oynayır. Xüsusilə bu yaş üçün səciyyəvi tipik olan rollu oyunlarda uşaqlar yaşlıların fəaliyyətini öz üzərinə götürür, onların real həyatı funksiyalarını yerinə yetirir, özlərini yaşlı kimi aparırlar. Bu yaş dövrü üçün aparıcı fəaliyyət olan oyun prosesində uşaq müəyyən işlər görür, rola aid mülahizələr yürüdür, münasibətini bildirir, hətta yeri gəldikcə mübahisə edir və yaş artdıqca qaydalı oyunlar onların həyatında mühüm yer tutmağa başlayır".
Şə. Əliyeva bildirib ki, uşağın bağçada bir çox imkanları, qabiliyyətləri, ünsiyyət bacarığı fəaliyyət formasında meydana çıxır: "Qabiliyyətin üzə çıxması üçün uşaq mütləq bir fəaliyyətdə olmalıdır. Evdə uşaq ən çoxu valideynlə oynaya bilər, lakin oyunun özünündə müəyyən mərhələləri var. Uşaq kiçik yaş dövründə əşyaları tanımağa başlayır, müxtəlif oyuncaqlarla oynayır, ətrafında gördüklərini təhlil edir. Hələ kiçik yaşlarında uşaq oyuncaqları tərkib hisslərini ayıraraq, analiz edir, onlarla oynayır bunlar da uşağın inkişafına zəmin yaradır, lakin bir müddət sonra uşaq oyun əsasında ətraf insanları onu əhatə edənlərin sosial rollarını mənimsəyir. Oyun bunu daha da təkmilləşdirir. Bunlarla yanaşı, onlar dostluq etməyi, kömək etməyi öyrənirlər. Bağçada oyuncaqların seçimi də müəyyən təqdiqata əsaslanır. Bu proseslə bağça plan qurur, uşağın inkişafını müəyyənləşdirir, uşağın qabiliyyətlərini üzə çıxarır. Bağçaya gedən uşaqda artıq məktəb dövründə müəyyən inkişaf özünü göstərir, məktəbə hazır vəziyyətdə gəlir, sisoal fobiyası olmur, ağlamır, qışqırmır anasını istəmir yeni mühitə daha tez öyrəşir, tanımadığı uşağa tez alışır. Buna görə də bağçanın rolu uşağın həyatında əvəz olunmazdır".
Tətbiqimizi yükləyə bilərsiniz
